Ιστορικό του Λαογραφικού Μουσείου Του Δήμου Αίγινας.

Το Λαογραφικό Μουσείο Αίγινας στεγάζεται σε νεοκλασικό κτίριο  του 1828, επί της οδού Σπύρου Ρόδη 16. Ήταν το σπίτι που έκτισε ο Γιώργης Ηρειώτης ή Κοντογιώργης, πατέρας του Παναγή Ηρειώτη. ο οποίος έζησε εδώ με την οικογένεια του και τα παιδιά του και το οποίο κληρονόμησε η κόρη του Πολυμνία Ηρειώτη - Θωμάκου. Η Πολυμνία το κληροδότησε ακολούθως στον Δήμο της Αίγινας, προκειμένου να δημιουργηθεί και εγκατασταθεί σε αυτό το Λαογραφικό Μουσείο του νησιού. Σε τούτο συνέβαλε πολύ και η φίλη της ιστορικός καθηγήτρια αείμνηστη δόκτωρ Γωγώ Κουλικούρδη, η οποία «παντoίαις» δυνάμεις, όσα χρόνια έζησε αγωνίσθηκε για την ίδρυση του Λαογραφικού μας Μουσείου.

Ας αναφερθούμε, δι’ ολίγων, στο οικογενειακό δένδρο της δωρήτριας. Ο Παναγής Ηρειώτης, πατέρας της δωρήτριας, είχε σπουδάσει στην Γερμανία Φιλολογία και ήταν διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Ερλάγκης. Υπήρξε σοφός μελετητής της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, της Αρχαιολογίας και Λαογραφίας και είχε δημοσιεύσει πολλές σχετικές μελέτες και εκδώσει πολλά αρχαία κείμενα, με σχολιασμούς. Μολονότι  είχε  τα  προσόντα να  γίνει  Καθηγητής  Πανεπιστημίου,  προτίμησε  να εγκατασταθεί και να ζήσει στο νησί μέχρι τον θάνατο του το 1925. Δίδασκε και ήταν Διευθυντής του τότε Ελληνικού Σχολείου του: Σχολαρχείου και προσέφερε πολλά! Το Σχολαρχείο εφιλοξενείτο τότε στο Καποδιστριακό κτίριο, όπου στεγάζεται σήμερα το Δημοτικό Θέατρο Αίγινας.

Ο Παναγής Ηρειώτης είχε παντρευτεί την Ελενίτσα, της οποίας η μητέρα ήταν εγγονή του Στρατηγοΰ Γεωργίου Καραϊσκάκη και θυγατέρα της οικογένειας Δεληγιάννη, και της οποίας ο πατέρας ήταν ο Σπύρος Λογιωτατίδης, διδάκτωρ της Φιλολογίας και Αρχαιολογίας, σπουδάσας επίσης στην Γερμανία. Ήταν γιος του Προκρίτου,  βουλευτή και αρχηγού της Επανάστασης στην Αίγινα Γιώργου Λογιωτατίδη. Ο Σπύρος Λογιωτατίδης είχε πολλές φορές εκλεγεί, και αυτός, βουλευτής της Αίγινας κι ήταν από τους πρώτους που είχε γράψει βιβλία και άρθρα σε μεγάλα αρχαιολογικά περιοδικά της εποχής, για την Αιγινήτικη Γλυπτική και τα Μνημεία της Αίγινας, αλλά έφυγε νέος από την ζωή. Πνίγηκε στην Αγία Μαρίνα στα 44 του χρόνια.

Όλοι οι μεγάλοι Ευρωπαίοι Αρχαιολόγοι, που κατά καιρούς έκαναν ανασκαφές στην Αίγινα, από τα χρόνια εκείνα, είχαν επαφές με τον Παναγή Ηρειώτη και υπάρχει σήμερα στο αρχείο και σχετική τους αλληλογραφία. Η Πολυμνία Ηρειώτη - Θωμάκου, η θυγατέρα του Παναγή και δωρήτρια, είχε επί πλέον στην κατοχή της και άλλα ιστορικά έγγραφα και παλαιά αντικείμενα, που είχε αρχίσει να συγκεντρώνει η ιδία, από το 1940. Λάτρης και αυτή της παράδοσης, μολονότι δεν είχε ακολουθήσει τις Πανεπιστημιακές Σπουδές του παππού και του πατέρα της, αφού δεν ήταν σύνηθες για τις κοπέλες να σπουδάζουν την εποχή εκείνη. Δυστυχώς μετά τον θάνατο της το 1980 το σπίτι αφέθηκε, θα έλεγε κανείς, εκτεθειμένο! και λεηλατήθηκε. Με τους σεισμούς δε του 1981 ολοκληρώθηκε η καταστροφή, διότι οι τοίχοι άνοιξαν, η στέγη τρύπησε και έπεσε στο εσωτερικό του σπιτιού. Πολύχρονη υπήρξε η προσπάθεια για την επισκευή.

Ο τότε Δήμαρχος Γεώργιος Γιαννούλης, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Τάκης   Πρωτονοτάριος   και   η   Δημοτική   Σύμβουλος   κ.   Κατερίνα   Βουτέρη - Θανοπούλου, αγωνίσθηκαν προκειμένου να πάρουν κάποιο δάνειο από την πολιτεία. Οι εργασίες ανοικοδόμησης όμως ήσαν πάρα πολλές και το κόστος τεράστιο για να επαρκέσουν τα ολίγα χρήματα του δανείου. Πέρασαν χρόνια, μέχρις ότου ο «Σύλλογος Φίλων του Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας», που συνεστήθη το 1989, από Αιγινήτες, Αιγινήτισσες αλλά και Φίλους του νησιού, κατορθώσει με προσφορές ιδιωτών, εκθέσεις , bazzars, χορούς και πολιτιστικές εκδηλώσεις, να συγκεντρώνει, σιγά σιγά τα ποσά που απαιτούντο και κατά διαστήματα χρησιμοποιούντο για την ολοκλήρωση του έργου.

Σήμερα το Μουσείο είναι μια πραγματικότης. Επί του παρόντος έχουμε διαμορφώσει, στον πρώτο όροφο, το «Αιγινήτικο Σπίτι». Υπάρχουν εδώ το αρχείο του Λαογραφικού Μουσείου, μεγάλο μέρος της αλληλογραφίας του Παναγή Ηρειώτη με επιστήμονες, ημεδαπούς και αλλοδαπούς της εποχής του, η βιβλιοθήκη του, με βιβλία ελληνικά και ξενόγλωσσα μεγάλης ιστορικής αξία, το διδακτορικό του και ενδιαφέρον αρχειακό υλικό προς μελέτη. Επίσης εκτίθενται παλαιά έπιπλα, πίνακες, φορεσιές, Αιγινήτικες δαντέλες και αντικείμενα και της οικογένειας Ηρειώτη αλλά και άλλα ευγενώς προσφερθέντα από Αιγινήτες και Φίλους της Αίγινας. Στον χώρο διατίθενται και κασέτες και δίσκοι από την Μουσική Παράδοση της Αίγινας, που επιμελήθηκε ο Μάρκος Δραγούμης. Στον ισόγειο χώρο έχουμε δύο αίθουσες διαμορφωμένες: «το Σπίτι του Ψαρά» με είδη αλιείας και σπογγαλιείας, και το «Χωριάτικο Σπίτι» Εκτίθενται δε και κάποια εργαλεία γεωργίας, της εποχής.

Η μεγάλη αίθουσα του ισογείου χρησιμοποιείται, προσωρινά, ως χώρος εκθέσεων καλλιτεχνών, πολιτιστικών εκδηλώσεων και ομιλιών, όπως  χρησιμοποιείται και ο αύλειος χώρος άλλωστε, όπου εστήθη το 2001 με την επιμέλεια του κ. Χαράλαμπου Πέννα, διευθυντή Βυζαντινών Αρχαιοτήτων του Αργοσαρωνικού και Κυκλάδων, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, αναπαράσταση αρχαίου νομισματοκοπείου. Εύλογον ήτο, αφού η νομισματική ιστορία της Αίγινας είναι εξαιρετικά σημαντική και οι αρχαϊκές χελώνες του νησιού αποτελούν το αρχαιότερο νόμισμα της Μητροπολιτικής Ελλάδος, το οποίο μάλιστα θεωρείται και το πρώτο νόμισμα, με ευρύτατη αποδοχή. Αλλά και στο ίδιο το νησί γεννήθηκε η νομισματοκοπία του Νεωτέρου Ελληνικού Κράτους. Εδώ, στην πρώτη πρωτεύουσα της Νεώτερης Ελλάδος, ο Κυβερνήτης Καποδίστριας ίδρυσε την χρηματιστική τράπεζα και έκοψε στο νομισματοκοπείο τον πρώτο «φοίνικα», το 1828, ίσως όχι τυχαία. Η επιλογή της Αίγινας θίγει και μια άλλη παράμετρο με Ευρωπαϊκή διάσταση: τη γέννηση της Ευρωπαϊκής νομισματοκοπίας και την αρχή της αναζήτησης για ένα κοινά αποδεκτό νομισματικό σύστημα.

Υπάρχει  μια   ακόμη   αίθουσα   του   ισογείου   που   θα   μπορούσε   μελλοντικά   να χρησιμοποιηθεί. Τούτο έγκειται στην καλή πρόθεση των συμπατριωτών αλλά και την αγάπη των φίλων, που θα μπορούσαν να προσκομίσουν και άλλα πολύτιμα παλαιά αντικείμενα και να καταχωρηθούν και αυτοί ως δωρητές του Μουσείου μας. Είναι προσφορά αγάπης για την Αίγινα και αξίζει!!!
Δεν απομένει παρά να εξευρεθεί τρόπος διάθεσης υπαλλήλων, από τον Δήμο μας, προκειμένου να ανοίγει καθημερινά το Μουσείο μας. Το ευελπιστούμε και το ευχόμεθα. Εσάς όλους τους επισκέπτες μας σας καλωσορίζουμε και ευχαριστούμε!

Το σύντομο αυτό ιστορικό εκδόθηκε από το Σύλλογο Φίλων του Μουσείου και διανεμήθηκε κατά τη διάρκεια των επίσημων εγκαινίων του Μουσείου (28/9/2008).

Επιμέλεια δημοσίευσης στο Aegina Portal: Νεκτάριος Κουκούλης, Δάσκαλος (M. ed.) Διευθυντή του 1ου Δημ. Σχολείου Αίγινας