Στο αίθριο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Αίγινας, πραγματοποιήθηκε σήμερα το βράδυ εκδήλωση στην οποία παρουσιάστηκε το έργο συντήρησης και προστασίας του ψηφιδωτού που ανήκε σε συναγωγή του 4ου αιώνα μ.Χ. Την εκδήλωση προλόγισε η κυρία Στέλλα Χρυσουλάκη, διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων και χαιρέτησε, εκ μέρους του δήμου Αίγινας, ο αντιδήμαρχος κύριος Νίκος Οικονόμου. Την παρουσίαση παρακολούθησε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Μάκης Βορίδης, καθώς και εκπρόσωπος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου.
Το πρόγραμμα έχουν αναλάβει ο Δρ. Ηλίας Μεσσίνας και η Υβέτ Ναχμία Μεσσίνα, που έκαναν και την σχετική παρουσίαση.
Το πρόγραμμα πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων του Υπουργείου Πολιτισμού και περιλαμβάνει τη συντήρηση του ψηφιδωτού δαπέδου και τη δημιουργία νέου στεγάστρου για την προστασία του, καθώς και την ανάδειξή του με νέες επιγραφές, φωτισμό και σχεδιασμό του περιβάλλοντος χώρου.
Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά από όσα παρουσιάστηκαν στην εκδήλωση, τον 3ο αιώνα μΧ. Εβραίοι καταφεύγουν στην Αίγινα για να αποφύγουν τις επιδρομές των πειρατών στην ενδοχώρα. Γύρω στο 300-350 μΧ ιδρύουν συναγωγή δίπλα στον Κρυπτό Λιμένα και την τοποθεσία της Κολώνας, στο κέντρο της αρχαίας πόλης της Αίγινας. Η κοινότητα ασχολείται με την βαφή υφασμάτων και ευημερεί τόσο που μπορεί να καταβάλει αρκετές δωρεές ώστε να χτιστεί μία λαμπρή συναγωγή με ένα εξαιρετικής ποιότητας ψηφιδωτό με γεωμετρικά σχήματα. Η συναγωγή λειτουργεί μέχρι τον 7ο αιώνα μΧ. όταν η κοινότητα θα καταφύγει στην Παλαιοχώρα, όπως και ο λοιπός πληθυσμός του νησιού. Εκεί θα ιδρύσει νέα συναγωγή, δίπλα στις δεκάδες εκκλησίες της Παλαιοχώρας. Όμως σε αυτό το σημείο τα ίχνη της κοινότητας χάνονται όπως και το σημείο που βρισκόταν το ψηφιδωτό.
Το 1829 ο Γερμανός αρχαιολόγος Ludwig Ross, πρώτος καθηγητής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών που ίδρυσε ο βασιλιάς Όθωνας, ανακάλυψε ένα ψηφιδωτό εξαιρετικής ποιότητας και τεχνοτροπίας το οποίο σωζόταν ακόμη σχεδόν ανέπαφο δίπλα στο λιμάνι. Το ψηφιδωτό περιλάμβανε δύο επιγραφές στα ελληνικά, που αναφέρονταν στον Θεώδωρο αρχισυνάγωγο ο οποίος έχτισε τη συναγωγή ‘εκ θεμελίων’. Το ψηφιδωτό μελέτησαν και άλλοι αρχαιολόγοι, ενώ το 1928 ο Ισραηλινός αρχαιολόγος Eleazar Lipo Sukenik, που μελέτησε και δημοσίευσε εκτενώς την αρχαιολογία των συναγωγών του Ισραήλ, ήρθε στην Αίγινα για να μελετήσει και ίδιος το ψηφιδωτό.
Το 1932 η Αμερικανή αρχαιολόγος Belle Mazur, υπό την καθοδήγηση του Γερμανού αρχαιολόγου Franz Gabriel Welter, βοηθός στο Τμήμα του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, συνεχίζει τις ανασκαφές και αποκαλύπτει μία αψίδα στον ανατολικό τοίχο της συναγωγής. Στην αψίδα θα φυλούσε η κοινότητα – κατά την παράδοση - τους ιερούς κυλίνδρους του Νόμου, ενώ στις λειτουργίες θα κάθονταν τιμητικά στην αψίδα οι πρεσβύτεροι της κοινότητας, όπως απαιτούν οι νόμοι για τη λειτουργία της συναγωγής. Τη δεκαετία του 1960 με την ανοικοδόμηση της Αίγινας, το ψηφιδωτό θα μεταφερθεί στην αυλή του Αρχαιολογικού Μουσείου Αίγινας, καθώς στο σημείο που βρέθηκε θα χτιστεί το ξενοδοχείο Αύρα.
