Η έκδοση του ημερολογίου του 2025, από τον Σύλλογο Φίλων του Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας, αποτέλεσε την αφορμή για μία συζήτηση γύρω από τις δράσεις και τις πρωτοβουλίες που υλοποίησε το προηγούμενο διάστημα το Διοικητικό Συμβούλιο το Συλλόγου.

Ο κ. Γιώργος Μπήτρος, με την ιδιότητά του ως πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων του Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας, μίλησε στο ραδιόφωνο του Aegina Portal για όλα εκείνα που συνέβησαν τη χρονιά που φεύγει, μια χρονιά ιδιαίτερα δημιουργική και παραγωγική, βάση για τις προσπάθειες που θα ακολουθήσουν.

Η έκδοση του ημερολογίου, είναι ένας τρόπος να επικαιροποιηθεί το ενδιαφέρον για το Λαογραφικό Μουσείο.

Είναι μια προσπάθεια να επικαιροποιήσουμε το ενδιαφέρον για το Μουσείο του Λαογραφικού, έστω και μέσα από αυτό το ημερολόγιο, γιατί οι 12 επιφάνειες που φιλοξενούν τους 12 μήνες, οι 12 σελίδες δηλαδή, είναι με εικόνες από το εσωτερικό του Μουσείου με αντικείμενα, με έπιπλα, με ενθυμήματα, με στολές, με έγγραφα που υπάρχουν. Καταρχήν στον πρώτον όροφο, που εκεί υπάρχει η αναβίωση του αστικού σπιτιού της Αίγινας, αλλά κυρίως και από τις δύο αίθουσες οι οποίες δεν είναι και τόσο γνωστές στο ευρύ κοινό, ακόμα και στους Αιγινήτες και πολύ περισσότερο στους επισκέπτες. Δηλαδή μιλάω για το χωριάτικο σπίτι που είναι πραγματικά το Λαογραφικό Μουσείο. 

Πάνω θα έλεγε κανείς ότι είναι περισσότερο ιστορικό, μια που υπάρχουν γκραβούρες, υπάρχουν αντικείμενα που ανάγονται στην εποχή του Ηρειώτη ή ακόμα και στην εποχή του Καποδίστρια, γιατί έχουμε κάποια τέτοια πράγματα και σε μία επόμενη φορά θα σας τα παρουσιάσουμε.

Υπάρχει μία επιστολή του Νίκου του Καζαντζάκη, ενώ κάτω, λοιπόν, είναι το χωριάτικο σπίτι, όπου εκεί αναβιώνει όλη η οικοσυσκευή, όλα τα αντικείμενα τα οποία είχαν οι παλαιοί Αιγινήτες σε καθημερινή χρήση μέσα στην κουζίνα τους, μέσα στην αυλή τους, στα χωράφια τους και βέβαια δίπλα, πάλι, μεγάλης αξίας "το σπίτι του ψαρά", που δεν είναι μόνο του ψαρά, είναι και του σφουγγαρά, όπου υπάρχουν και αντικείμενα, υπάρχουν και σφουγγάρια, υπάρχει και συμβόλαιο ανάμεσα στον καπετάνιο και στον απλό δύτη, υπάρχουν κομμάτια από στολές και βέβαια και μικρές μακέτες, αν μπορούσαμε να πούμε, κατασκευές με παραδοσιακά σκάφη καΐκια. 

Αυτή η προσπάθεια, λοιπόν, να δείξουμε αυτά τα πράγματα, έστω μέσα από το ημερολόγιο αποσκοπεί στο να επικαιροποιήσουμε το ενδιαφέρον για το μουσείο και το κέρδος φυσικά από την πώληση του ημερολογίου είναι πάρα πάρα πολύ χαμηλό. Δηλαδή περισσότερο το ενδιαφέρον μας είναι να κινηθεί λίγο το μουσείο και να πω εδώ, γιατί με ρωτήσανε κάποιοι πού μπορούμε να το βρούμε, βεβαίως υπάρχει το ημερολόγιο στο μουσείο και είναι μια ευκαιρία να πούμε ότι το μουσείο είναι αδιαλείπτως ανοιχτό από πέρσι τον Μάιο και σήμερα που μιλάμε είναι ανοιχτό και είναι όλη τη βδομάδα πλέον 10 π.μ. έως 6 μ.μ. εκτός από Δευτέρα και Τρίτη. 

Άρα λοιπόν μπορεί κάποιος να το επισκεφτεί και τους χειμερινούς μήνες και αυτές τις ημέρες των εορτών και βέβαια εκεί υπάρχει και το ημερολόγιο, όπως υπάρχει και σε άλλα σημεία όπως είναι το Λυχνάρι ή το κατάστημα της κυρίας Ανθής Γελαδάκη.

Αυτά όσον αφορά το ημερολόγιο. Νομίζω ότι έγινε μια καλή προσπάθεια και να πω και κάτι ότι είναι και ένα όμορφο δώρο για τις γιορτές.

Οι δωρεάν ξεναγήσεις που ενθουσίασαν τον κόσμο και συγκέντρωσαν ένα μεγάλο κοινό.

Ξεκινήσαμε πειραματικά, δοκιμαστικά το Μάρτιο με τα δύο μεγάλα τριήμερα της Καθαράς Δευτέρας και της 25ης Μαρτίου. Την δεύτερη φορά είδαμε 100 άτομα. Αναγκαστήκαμε να τα χωρίσουμε, χωρίς υπερβολές, υπάρχουν και φωτογραφίες για αυτό που σας λέω, αναγκαστήκαμε να τα χωρίσουμε σε τρία γκρουπ. Δηλαδή, εγώ ήμουνα εκεί από τις 11 μέχρι τις 2 περίπου να ξεναγώ. Ευτυχώς, σε αυτή την προσπάθεια, είχαμε βοήθεια και από την κυρία Ντίνα Χατζίνα η οποία έχει κάνει ένα θαυμάσιο βίντεο και ξεναγεί μέσα στο μουσείο και αυτό έχει αναρτηθεί στο διαδίκτυο και είναι ένα σπουδαίο υλικό και το έχουμε και στη σελίδα του Λαογραφικού και αυτό θέλω να προσθέσουμε και εδώ ότι αναρτήσαμε και πάλι, "σηκώσαμε" όπως λέγεται και πάλι τη σελίδα του Λαογραφικού Μουσείου. Επίσης, ξεναγήσεις έκανε η κ Προνόη Θεολογίδου.

Συνεχίσαμε λοιπόν τις ξεναγήσεις και το καλοκαίρι, κάναμε του Αγίου Πνεύματος εκεί προς το τέλος Ιουνίου 24 - 25 Ιουνίου και μετά είχαμε σκοπό να κάνουμε κάθε Κυριακή του καλοκαιριού, όμως ήταν η ώρα λίγο δύσκολη γιατί αν θυμάστε είχε πάρα πολύ ζέστη. Αποφασίσαμε λοιπόν να κάνουμε πέντε ξεναγήσεις τις πέντε Κυριακές του Σεπτεμβρίου. Βεβαίως δεν είχαμε τον κόσμο όπως σας είπα πριν, όμως τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, δηλαδή, ήρθε κόσμος ο οποίος επισκεπτόταν την Αίγινα έχοντας στο νου του παρόμοια λαογραφικά μουσεία ή δεν φανταζόταν ποτέ ότι στην Αίγινα θα συναντήσει αυτό το πλούτο, αυτή την πολιτιστική κληρονομιά.

Υπήρχε μεγάλος ενθουσιασμός και πραγματικά ήταν πολύ συγκινητική η ανταπόκριση του κόσμου και έχουμε σκοπό να το συνεχίσουμε. Όπως επίσης έχουμε σκοπό επειδή γίνανε κάποιες βελτιωτικές εργασίες στο σπίτι της Γωγώς Κουλικούρδη που συνορεύει, δεν θα έλεγα τη λέξη συγγενεύει, συνορεύει με το λαογραφικό, γιατί και εκεί έχουν γίνει κάποιες εργασίες με σκοπό πάλι να το ανοίξουμε και να δείξουμε ποια ήταν αυτή η γυναίκα και τι έχει προσφέρει σε συνάρτηση με το Λαογραφικό, γιατί είναι παιδί δικό της. 

Το κτήριο του Λαογραφικού Μουσείου χρειάζεται άμεσα επισκευές.

Τώρα, από εκεί και πέρα οφείλαμε να επισημάνουμε κάποια πράγματα τα οποία τα είδαμε, γιατί εγώ μπήκα παραδείγματος χάρη σε έναν χώρο του λαογραφικού στον οποίο δεν έχω ξαναμπεί και δεν έχουν μπει άνθρωποι πολλοί, παρά μόνο οι άνθρωποι του συλλόγου, το προηγούμενο προεδρείο και το προ προηγούμενο Δ.Σ. Λοιπόν, υπάρχει ένας χώρος επάνω ο οποίος κοιτάζει στην αυλή είναι ένα γραφείο  από το οποίο έχουν αποκολληθεί σοφάδες. Θέλει άμεση συντήρηση. Ένα είναι αυτό, το δεύτερο είναι ότι όλα τα παντζούρια θέλουν επισκευή, δηλαδή οι πόρτες, τα παράθυρα και κάτω και επάνω υπάρχει τρομερή υγρασία σε όλο το κτήριο. Αν μπείτε πραγματικά στην αίθουσα στο "δωμάτιο του ψαρά" που λέμε είναι χνούδι η υγρασία, είναι σαν χιονοπόλεμος. 

Είναι κατασκευές που είναι παλιές. Υπάρχει ρέμα από κάτω δεν είναι τυχαίο το πηγάδι που είναι εκεί. Όλο το κτήριο έχει υγρασία πρέπει οπωσδήποτε να γίνει κάποια προσπάθεια. Εμείς στείλαμε λοιπόν αυτή την επιστολή στο Δημοτικό Συμβούλιο την ανέγνωσε ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, περιμέναμε να ακουστεί κάποιο σχόλιο να ακουστούν κάποια πράγματα, να συζητηθεί δεν συζητήθηκε τίποτα.

Εδώ δεν μπορώ να μην αναφέρω και τις προσπάθειες που έκαναν οι πρόεδροι της ΚΕΔΑ ο τελευταίος πρόεδρος ο κύριος Πτερούδης έφτιαξε τις τουαλέτες κάτω, ήταν πάρα πολύ σημαντικό αυτό ή κάναν κάποιες μικρές βελτιωτικές εργασίες ωστόσο το βάψιμο παραδείγματος χάρη. Κάτι άλλο ήταν από φέτος από το Μάρτιο εν όψη των ξεναγήσεων έγινε ένας απίστευτος καθαρισμός πίσω στην αυλή. Αυτά είναι καλά σημάδια είναι καλοί οιωνοί, όμως πρέπει να προχωρήσουμε παραπέρα, σε πιο ουσιαστικές παρεμβάσεις, ώστε να μπορέσουμε το κτήριο να λειτουργεί να είναι ευπρόσωπο δηλαδή, να μας αντιπροσωπεύει, να αντιπροσωπεύει την ιστορία, να είναι επάξιο της ιστορίας Αίγινας και της πολιτικής κληρονομιάς, να μπορούμε να καμαρώνουμε γι' αυτό. 

Δεν υπάρχει πρόσβαση για ΑΜΕΑ. Μεγάλο το ενδιαφέρον που εκδηλώνουν επισκέπτες νεαρής ηλικίας. 

Βεβαίως ένα μεγάλο πρόβλημα είναι ότι δεν έχει πρόσβαση για ΑΜΕΑ. Δηλαδή κάποιος δεν μπορεί να ανέβει τις σκάλες είναι και μεγάλα τα σκαλοπάτια και δυσκολεύεται. Πάρα πολύ χαρά μας, επίσης, ήταν που είδαμε πολύ νέο κόσμο να επισκέπτεται το μουσείο, όχι μόνο παιδιά, αλλά και νεαροί δηλαδή ηλικίας 20-30 ετών, να δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον. Όμως πρέπει να δείξουμε ενδιαφέρον και οι άρχοντες εδώ του τόπου, να νοιαστούν περισσότερο. Το μουσείο ανήκει στο Δήμο της Αίγινας,  ο σύλλογος έρχεται επικουρικά να συνδράμει στη λειτουργία του και να πιέσει, ίσως, για να γίνουν κάποια πράγματα, τα οποία πρέπει να γίνουν άμεσα γιατί είναι ένας αγαπημένος χώρος, ένας χώρος εκδηλώσεων, είναι ένα σημείο αναφοράς για τα πολιτιστικά πράγματα όχι της Αίγινας, της πόλης, αλλά γενικότερα της Αίγινας.

Προορισμός και μεγάλο τοπόσημο ο χώρος που περιλαμβάνει το Λαογραφικό, το σπίτι της Γωγώς Κουλικούρδη, το Εϋνάρδειο και την Μητρόπολη.

Ναι επισκευάστηκε ένα δωμάτιο το οποίο είναι στον εξωτερικό χώρο με σκοπό αυτό να γίνει εκθετήριο, όπου εκεί να υπάρχουν τα βιβλία της Κουλικούρδη και άλλα πράγματα Έγινε ένας καθαρισμός και μία τακτοποίηση των εσωτερικών χώρων. Κάποιες βελτιωτικές εργασίες που σκοπό έχουν σιγά - σιγά να αναδειχθεί αυτό το κτήριο, γιατί είναι καταρχήν μέσα στο κέντρο της Αίγινας. Κοιτάξτε να δείτε υπάρχει μία ζώνη θα έλεγα που ξεκινάει από το Λαογραφικό, πηγαίνει στο σπίτι της Γωγώς. Μετά έχουμε την Μητρόπολη, έχουμε το Εϋνάρδειο. Δηλαδή είναι αυτό το κέντρο της Αίγινας. Είναι, θα λέγαμε, από μόνο του ένα μεγάλο τοπόσημο, ένας προορισμός, ένα κέντρο το οποίο μπορεί συνδυαστικά να λειτουργήσουν πολλά πράγματα.

Ο Νίκος Καζαντζάκης αποκαλούσε την Γωγώ Κουλικούρδη "συνεργάτιδα". Τα τετράδια των παιδικών της χρόνων και η προσπάθεια αξιοποίησης του αρχείου της.

... στα συρτάρια του σπιτιού της να βρεις τα τετράδια των παιδικών της χρόνων, τα μαθητικά τετράδια και να είναι χειρόγραφα. Υπάρχει μία επιστολή του Νίκου, του Καζαντζάκη και να την αποκαλεί "συνεργάτιδα". Ευτυχώς το προηγούμενο Δ.Σ. αυτό το είχε αναρτήσει στον τοίχο, αλλά αυτά είναι τεκμήρια, είναι πάρα πολύ όμορφα. Το αρχείο που είχε η Γωγώ Κουλικούρδη είναι μέσα στο σπίτι, είναι σε φάκελα. Είχαμε πάρει μία απόφαση και είχε ανακοινωθεί σε μία εκδήλωση που είχαμε κάνει το καλοκαίρι και είχε μιλήσει ο κ. Μιχάλης Κάλαβρος. Έχει φτιαχτεί μία μικρή επιτροπή για να το αξιοποιήσουμε ακόμα παραπάνω. Δεν είναι κάτι εύκολο, είναι κάτι που θέλει πάρα πολύ χρόνο γιατί υπάρχει πολύ υλικό και είναι και χειρόγραφο.

Στόχος του συλλόγου το σπίτι της Γωγώς Κουλικούρδη να γίνει επισκέψιμο για το κοινό.

Ναι, βεβαίως έχουμε σκοπό να τον ανοίξουμε, δεν είναι επισκέψιμος τώρα ακόμα γιατί θέλει ακόμα να γίνουν κάποιες εργασίες. Και για τα παιδιά και για τους μαθητές, να γνωρίσουν αυτή τη γυναίκα η οποία πραγματικά, αν θέλετε, όταν κάνουμε κάποιες γιορτές στα σχολεία εκεί ανατρέχουμε, δηλαδή αυτή η γυναίκα ήταν μια τράπεζα γνώσης, μια τράπεζα πληροφοριών και κυρίως για τα χρόνια της επανάστασης και πριν και μετά. Τα τρία βιβλία αυτά είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχουμε για τη γνώση της τοπικής ιστορίας.

Και ξέρετε το σημαντικό μπορεί να βρίσκεται σε ένα πολύ πολύ μικρό αντικείμενο που δεν το πιάνει όπως λέμε το μάτι σου ή με την πρώτη έτσι όψη, με την πρώτη ματιά δεν μπορείς να το αξιολογήσεις. Υπάρχουν δηλαδή ακόμα και σελίδες ή μικρά αντικείμενα τα οποία έχουν όχι απλά νοσταλγική έτσι, δεν καλλιεργούν την νοσταλγία αλλά έχουν ιστορική αξία.

Και μερικές εμβόλιμες ερωτήσεις για την Ομάδα Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς Αίγινας.

Νομίζω πήγε πολύ καλά. Ναι, θα θέλαμε να πάει ακόμα καλύτερα.  Η ζέστη του καλοκαιριού δεν μας επέτρεψε να κάνουμε κάποια πράγματα, οι κλιματολογικές συνθήκες. Εμείς αυτή τη στιγμή έχουμε εστιάσει εκεί από όπου ξεκινήσαμε στην Παλιά Χώρα, όπου εκεί υπάρχει μία άδεια για τον Σταυρό για το πρώτο εκκλησάκι του Σταυρού το οποίο έχει ανοίξει, νομίζω είχατε έρθει το είχαμε καταγράψει. Η άδεια αυτή είναι στα χέρια του πατρός Αμφιλόχειου. Από ό,τι ακούω από τον κύριο Δουράμπεη ο οποίος την είχε εκπονήσει μάλλον θα χρειαστεί επικαιροποίηση.

Ωστόσο θα είμαστε σε θέση σε λίγο καιρό γιατί πρέπει να μαζευτούν χρήματα. Για να αλλαχθούν οι πόρτες πάνω στο δίδυμο ναό στο κάστρο της Παλιά Χώρας βρέθηκαν δύο μεγάλοι χορηγοί εντελώς από το πουθενά. Και το πιο ακόμα θαυμαστό ήταν το πώς ανέβηκαν τα κουφώματα, τα κουφώματα που είναι πολύ βαριά πάνω στην κορυφή της Παλιά Χώρας.

Θέλω να σας πω ότι το θέμα είναι να ξεκινήσεις. Τώρα εμείς έχουμε ξεκινήσει για τον Σταυρό. Μου λέει ο κ. Δέδες ότι μεγαλύτερο πρόβλημα παρουσιάζει ο Άγιος Ευθύμιος ο οποίος είναι έτοιμος να καταρρεύσει παρόλο που είναι δεμένος. Θα λέγαμε τη φράση φασκιωμένος. Είναι υπό διάλυση. Και βέβαια υπάρχει και ένας άλλος ναός ο οποίος έχει αρχίσει να ανοίγει είναι ο Άγιος Δημήτριος ένας περικαλλής ναός, ένας μοναδικός ναός. Δεν έχει καμία αγιογραφία μέσα αλλά είναι φοβερά αρχοντικός και επιβλητικός με ένα φοβερό κυπαρίσσι .Έχουν αρχίσει και φεύγουν κομμάτια από τις πέτρες και και τους τοίχους εξωτερικά.

Η Παλιαχώρα έχει πάρα πολύ δουλειά, αλλά δυστυχώς τον βλέπουμε μόνο σε χώρο περιπάτου. Δεν θέλω να πω πάλι για την ιστορία και όλα αυτά τα πράγματα, αλλά δυστυχώς θα πρέπει να γίνει άμεσα κάτι. Εκεί έχουμε εστιάσει και εκεί πρόκειται να εστιάσουμε και την επόμενη χρονιά το '25, παράλληλα με άλλες δράσεις.

Χαίρομαι πάρα πολύ που καθαρίστηκε παραδείγματος χάρη, η πρωτοχριστιανική του Αγίου Μάμα, που είχαμε πάει εκεί και πατήσαμε μέσα ξερά χορτάρια και ήταν ένας σκουπιδότοπος. Την γνωρίζουν μόνο οι ιστορικοί. Μιλάμε για μια παλιά Μητρόπολη της Αίγινας, μιλάμε για ένα τεράστιο ναό.

Λοιπόν, χαίρομαι που καθαρίστηκε από τις υπηρεσίες του Δήμου και φάνηκε όλο αυτό και πρέπει να ξέρετε ότι είναι άγνωστος χώρος, δηλαδή πρέπει ακόμα να γίνουν κι άλλα πράγματα εκεί. Παραδείγματος χάρη είχαμε πάει στις κατακόμβες, δηλαδή στην Φανερωμένη με πάρα πολύ κόσμο εκεί και είδαμε και την επάνω εκκλησία, αυτή που είναι μισοτελειωμένη. Υπάρχουν κι άλλα πολλά πράγματα.

Μην ξεχνάτε την εκδήλωση που κάναμε στο Λαογραφικό όπου είχε έρθει η Διευθύντρια του Ιστορικού Αρχείου της Ύδρας και μας μίλησε για το σπίτι του Κανάρη. Και πάλι άρχισε να υπάρχει ενδιαφέρον γι' αυτό το σπίτι. Ξέρετε τι είναι να έχεις το σπίτι του Κανάρη, ένα από τα δύο σπίτια που έχει ο Κανάρης να το έχεις στην Αίγινα, μέσα στο κέντρο. Ποιο κέντρο δεν γίνεται. Κι αυτό το σπίτι να μην συμπεριλαμβάνεται σε εκδηλώσεις που γίνονται για το 2021. 

Ο σκοπός της Ομάδας αυτός είναι, να δείξουμε ότι υπάρχουν πράγματα. Να τα εμφανίσουμε, να τα προβάλλουμε. Και από εκεί και πέρα το θέμα της αξιοποίησης, της συντήρησης βεβαίως περνάει σε άλλα χέρια και σε άλλα επίπεδα. Γιατί εμπλέκεται το Υπουργείο, εμπλέκεται η αρχαιολογία σε πολλά από αυτά.

Δεν είναι εύκολο να φτιάξεις ένα ναό της Παλιαχώρας. Ήταν πολύ εύκολο να αλλάξουμε τις πόρτες επάνω που είχαν σαπίσει και είχαν πέσει. Γιατί υπήρχε η άδεια από το 1917.

Γ.Σ. Πάντως εγώ να θυμίσω και τη προτροπή του Σεβασμιότατου στην Επισκοπή. Ήταν πάρα πολύ συγκλονιστική στιγμή τα όσα ειπώθηκαν τότε. Και δείχνει και μια διάθεση, αλλά δείχνει και έναν δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν όλοι οι νεότεροι που ασχολούνται με αυτό το θέμα. Ό,τι με κάποιον τρόπο είναι μια μάχη που πρέπει να δοθεί. Πρέπει αυτά να συντηρηθούν, να τα βρουν οι επόμενες γενιές και σε καλύτερη κατάσταση. Από αυτή την άποψη η δουλειά που κάνει η Ομάδα είναι εξαιρετική. Και πρέπει να συμπορευτούν και άλλοι μαζί σας, που θα μπορέσουν να σας πλαισιώσουν και να δώσουν... 

Γ.Μ. Και πραγματικά χρειάζεται, δόξα στον Θεό, μέχρι στιγμής είμαστε μέσα στην ομάδα αυτή πάνω από 70 άτομα. Και συνεχώς έρχονται και άλλοι. Και εύχομαι το 2025 να είναι πιο αποδοτικό και να έχουμε μεγαλύτερη ανταπόκριση και περισσότερο πράξη.

Γ.Σ. Πολύ ωραία. Όλα αυτά λοιπόν με την αφορμή ενός ημερολογίου! Χάρηκα που τα είπαμε.